Wat gebeurt er na de operatie?

Na de operatie wordt u wakker in de ontwaakruimte, waar u zal verblijven tot u goed wakker bent en de pijn onder controle is. Daarna wordt u terug naar uw kamer gebracht.
Er kan een drainagebuisje in de okselwonde en/of de borstwonde zitten en dit gedurende enkele dagen (enkele weken) om het bloed en wondvocht af te laten lopen. U krijgt ook een goed spannende elastische borstband aan, om druk op de wonde te geven en het risico op een nabloeding te verminderen. Via het infuus krijgt u vocht en de nodige pijnstilling toegediend. De verpleging zal regelmatig bij u langs komen om alles te controleren.

Hospitalisatieduur (richtlijn)

• Voor een tumorectomie met sentinelnode: 1 à 2 overnachtingen
• Voor een mastectomie zonder okseluitruiming: 3 à 4 overnachtingen
• Voor een borstingreep met okseluitruiming: 3 à 4 overnachtingen

De 1e dag na de operatie

U krijgt vanaf vandaag terug normale voeding.
Het infuus mag uit. Het buisje zal blijven zitten in de wonde tot het op doktersadvies mag worden verwijderd. U zal door de verpleegkundigen geholpen worden bij het dagelijks toilet, waarna de borstband telkens terug wordt aangedaan.
Indien u een okselevidement heeft gehad, zal de kinesist vanaf vandaag dagelijks bij u langs komen om verschillende oefeningen aan te leren met als doel de geopereerde arm goed te mobiliseren. Ook de gynaecoloog komt langs en geeft u uitleg over het verloop van de operatie.

Verder postoperatief verloop

• Soms een bloedname op dag 1, om na te gaan of u veel bloed heeft verloren tijdens de operatie.
• U wordt iedere dag geholpen bij het wassen van de rug en bij het aankleden indien nodig.
• De gynaecoloog komt iedere dag langs voor controle van de wonde.
• Als u minder dan 25 ml/24 uren vocht- of bloedverlies heeft langs de wonddrain, dan mag deze op doktersadvies op passief (niet zuigen) gezet worden en vervolgens uit. Dit kan enkele dagen of zelfs weken duren.
• Er zal enkel een nieuw verband op de wonde gedaan worden indien dit vuil is of op doktersadvies.
• De volgende personen komen steeds langs tenzij u dit niet wenst: de sociale dienst, de psychologe, de borstverpleegkundige en de kinesist.
• De patiënten die een volledige borstverwijdering hebben ondergaan, krijgen voor ze naar huis gaan uitleg over een definitieve borstprothese en krijgen ook een voorlopige borstprothese mee.
• Er is een lotgenotengroep in ons ziekenhuis, waarop u indien u wenst beroep kan doen. U kan zich aansluiten bij deze lotgenotengroep tijdens uw opname , maar ook nadien is dit nog mogelijk.

Het resultaat

Het weefsel dat bij de operatie is weggenomen, zowel borst- als klierweefsel, wordt onderzocht. Dit onderzoek duurt ongeveer 1 week, de uitslag wordt vervolgens aan de gynaecoloog doorgegeven.
Eénmaal per week houdt het gynaecologisch team een vergadering samen met anatoom-pathologen (onderzoekers van het weefsel), radiologen (fotospecialisten), oncologen (kankerspecialisten), de psychologe en de borstverpleegkundige. Hier worden de resultaten van elke patiënt besproken en wordt samen overlegd of nabehandeling noodzakelijk is.
De gynaecoloog zal de uitslag na deze vergadering aan u meedelen. Zo nodig wordt een afspraak gemaakt bij de oncoloog / radiotherapeut.
Indien u meer informatie wenst over de verschillende nabehandelingen, hetzij hormonale therapie, radiotherapie of chemotherapie, dan zijn er op de afdeling specifieke folders te verkrijgen.

U mag naar huis

Een borstoperatie is, in vergelijking met buikoperaties, weinig pijnlijk. Dafalgan is meestal voldoende om de pijn thuis te controleren. De wonde en de drain dienen dagelijks verzorgd te worden en u krijgt hiervoor het nodige materiaal voorgeschreven. Het verwijderen van de drain is ook weinig hinderlijk.

Op de dag van het ontslag wordt het volgende (op)gemaakt:

• een voorschrift voor thuisverpleegkundige nazorg (wond en drainzorg)
• een voorschrift voor de apotheek (medicatie en verzorgingsmateriaal)
• afspraak bij gynaecoloog voor bespreking van het onderzoek van het weefsel dat verwijderd werd.

Tijdens deze consultatie zal uw gynaecoloog u vertellen óf er, en wélke nabehandeling (chemotherapie en/of radiotherapie, en/of hormonale therapie) voor u noodzakelijk is en dit na multidisciplinair overleg.

Consultatie huisarts

Wij bevelen u aan uw huisarts te raadplegen bij uw thuiskomst. De huisarts kan helpen om de thuiszorg te regelen, uw medische controle te verzorgen, vele vragen die u dikwijls nog hebt te beantwoorden, u en uw gezin bij te staan wanneer nodig.

Als medisch-verpleegkundig team zijn wij er ons zeer goed van bewust dat dit soort operaties een zeer ingrijpend effect kan hebben op uw leven, op alle mogelijke vlakken. Wij staan te allen tijde klaar om u te helpen waar we maar kunnen. Aarzel dus niet om eventuele vragen en problemen met ons te bespreken!

Kinesitherapie na een borstoperatie

U hebt zopas een borstoperatie ondergaan. De kinesitherapeut van het ziekenhuis gaat u enkele oefeningen aanleren die u hier al kan uitvoeren. Ook thuis mag u deze verderzetten tot de draadjes zijn verwijderd. Nadien zal u een voorschrift krijgen voor een kinesist. Meer informatie over de kinesistherapie vindt u het menu-blokje hieronder.

Het gebruik van uw arm

De dag na uw operatie komt de kinesist(e) bij u in de kamer om met armoefeningen te beginnen. Deze oefeningen voorkomen dat er stijfheid in uw schoudergewricht zou optreden en dat u moeilijkheden zou ondervinden om uw arm te bewegen. Vandaar dat het erg belangrijk is dat u deze oefeningen goed uitvoert en dat u er thuis mee verder gaat. Op die manier zult u vrij snel uw dagelijkse bezigheden kunnen hernemen.

Oefeningen

Hierna hebben we een reeks oefeningen voor u uitgekozen die u dagelijks thuis kunt doen. Zij zijn zeer eenvoudig en u hebt er geen speciaal materiaal voor nodig. U kan ze hier downloaden.

De oefeningen zijn specifiek gericht op het voorkomen van een ‘frozen shoulder’ een arm die door onbruik niet goed meer bewogen kan worden en steeds meer pijn geeft bij beweging. De arm regelmatig na uw oefeningen of bij bijvoorbeeld televisiekijken in ‘hoogstand’ te plaatsen, kan helpen een dikke arm (lymfoedeem) te voorkomen. ‘Hoogstand’ betekent dat u de arm een tijdje op een kussen legt met de hand hoger dan de schouder.

Indien uw arm toch begint te zwellen, raadpleeg dan uw huisarts of leg het probleem voor tijdens uw volgende raadpleging in het ziekenhuis. Men beschikt in de kinesitherapie over methoden, zoals manuele lymfedrainage, om armoedeem te behandelen. Het is echter van groot belang de behandeling zo snel mogelijk na het begin van het armoedeem te starten. Let op, lymfedrainage is niet gelijk aan een gewone massage.

Probeer na de oefeningen wat te rusten en plaats de arm op een kussen in hoogstand. Indien u deze oefeningen geregeld doet, zult u uw arm opnieuw uitstekend kunnen gebruiken.

We raden aan om de oefeningen zeker de eerste 6 weken goed vol te houden en dit 3x per dag en 5x elke oefening. Zo worden de arm en het litteken goed soepel en kan u zo snel mogelijk uw vroegere activiteiten opnieuw hervatten.

Wanneer uw behandelende arts tijdens de hospitalisatie oordeelt dat u uit angst de arm onvoldoende beweegt, zal hij/zij een voorschrift geven voor de kinesist om de armoefeningen samen met u te doen.

Wat het huishouden betreft zijn dweilen, stofzuigen, strijken, ramen wassen, heffen en was ophangen verboden tijdens de eerste 6 weken omdat u uw arm niet mag overbelasten.

Lymfoedeem van de arm

Eén vrouw op vier krijgt na een borstoperatie last van lymfoedeem van de arm. Als ook de lymfeklieren in de oksel worden weggenomen, is dat zelfs één vrouw op twee.

Lymfoedeem van de arm ontwikkelt zich meestal binnen de 2 jaar na de borstoperatie, maar kan ook meer dan tien jaar na de behandeling nog optreden. Omdat lymfoedeem zich geleidelijk aan vormt, merkt de patiënt het eerste stadium van een dikke arm vaak niet op of onderschat zij de ernst ervan. Nochtans is tijdig ingrijpen heel belangrijk om te voorkomen dat de zwelling aanwezig blijft. Een goede behandeling bij de minste zwelling, kan bovendien heel wat pijn en ongemakken voorkomen.

Wat is lymfoedeem?

Lymfe is een lichaamsvloeistof die in het lymfesysteem vloeit: vergelijkbaar met bloed dat door het bloedvatenstelsel vloeit. Het lymfesysteem bestaat uit lymfevaten, lymfeklieren en lymforganen. De lymfevaten leiden het lymfevocht tussen de weefsels af naar de bloedvaten. De lymfeknopen zijn de zuiveringsstations; ze zuiveren het lymfevocht van afvalstoffen en ziekteverwekkers zoals bacteriën en virussen. De lymfeorganen hebben een belangrijke functie in ons afweersysteem.

Lymfoedeem is een abnormale vochtophoping van vocht en eiwitten in het onderhuids weefsel door een verstoring van het evenwicht in de aan-en afvoer van lymfe. Vaak ontstaat het door beschadiging van het lymfevatenstelsel ten gevolge van een bestralingsbehandeling of een kankeroperatie. Dit is vooral het geval als ook de lymfeklieren in de buurt van de tumor worden verwijderd. Bij borstkanker zijn dit de okselklieren.

Als lymfeoedeem niet wordt behandeld, ontstaat op den duur een verandering in het onderhuidse weefsel: het wordt harder en minder elastisch. Deze veranderingen zijn blijvend.

Hoe voorkomen?

Als lymfeoedeem niet wordt behandeld, ontstaat op den duur een verandering in het onderhuidse weefsel: het wordt harder en minder elastisch. Deze veranderingen zijn blijvend.

Door enkele voorzorgsmaatregelen en een aangepaste levenswijze kan men het ontstaan van een dikke arm of lymfoedeem voorkomen.

Voorkom infecties

• voorkom wondjes en huidbeschadigingen
• draag handschoenen bij vuil huishoudelijk- en tuinwerk
• gebruik een vingerhoed bij het naaien
• krab puistjes of insectenbeten niet open
• gebruik bij het ontharen een ontharingscrème, hars of een ontharingsapparaat in plaats van een mesje of scheerapparaat
• houd de huid soepel met een verzorgende crème om kloven en kapotte nagelriemen te voorkomen
• zorg voor een goede nagelverzorging en gebruik een vijltje in plaats van een schaartje of nagelknipper
• voorkom brandwonden
• laat bloed afnemen, injectie geven of een infuus aanleggen aan de niet-geopereerde arm

Ontsmet wondjes onmiddellijk met een desinfecterend middel, bv. jodiumoplossing. Raadpleeg een arts bij de geringste tekenen van infectie (dik, rood, pijn en warm). Ook bij kneuzingen en verstuikingen van de geopereerde arm neemt u best contact op met uw arts.

Voorkom overbelasting van het lymfesysteem

• voorkom langdurig gefixeerde buiging van de elleboog; af en toe bewegen stimuleert de lymfeafvoer
• houd uw gewicht in de gaten, overgewicht heeft een nadelige invloed
• til niet te zwaar: spieractiviteit stimuleert de aanvoer van lymfe. Daarom is het belangrijk dat de aangedane arm zoveel mogelijk wordt ontzien. Beweging is goed, maar mag niet leiden tot vermoeidheid/pijn in de arm/schouder of zwelling van de hand/arm.
  • zoek een evenwicht tussen inspanning en rust
  • sport niet te intensief, normaal bewegen en licht sporten (bv. fietsen, wandelen, zwemmen) is prima, maar met mate
  • vermijd intensieve lichamelijke arbeid
  • las regelmatig pauzes van een half uur in tijdens werkzaamheden zoals strijken, stofzuigen en poetsen

Wees voorzichtig met warmte

• vermijd/beperk zonnebaden en sauna
• voorkom zonnebrand en zonneslag
• wees voorzichtig met stoom (bv aardappelen afgieten)
• voorkom extreme koude en vooral extreme warmte (baden, douchen, zonnebaden, sauna of heet afwaswater)

Vermijd druk op de arm en schouder

• draag de schoudertas aan de niet-geopereerde arm
• draag geen knellende kleding, sieraden, ...
• kies een goede borstprothese (niet te zwaar)
• draag een goed zittende BH met een brede elastische onderrand en brede schouderbanden (5-7cm)
• Er bestaan ook losse schouderstukjes om de druk van smalle schouderbandjes te verminderen.
• leg zoveel mogelijk een kussen onder de arm en hand als u zit of ligt
• draag tijdens een vliegreis een steunmouw
• laat de bloeddruk steeds nemen aan de niet geopereerde zijde

Let op tekens die kunnen wijzen op het ontstaan van lymfoedeem

• zwelling van de hand, pols en/of volledige arm
• de arm voelt gespannen en/of zwaar aan
• pijn (scheuten) in de arm, elleboog en/of schouder
• roodheid wijst meestal op een infectie